แนวทางการจ่ายค่าตอบแทนการเลิกจ้างให้กับผู้อำนวยการ เจ้าหน้าที่และลูกจ้างองค์การมหาชน

แนวทางการจ่ายค่าตอบแทนการเลิกจ้างให้กับ
ผู้อำนวยการ เจ้าหน้าที่และลูกจ้างองค์การมหาชน

           สำนักงาน ก.พ.ร. จัดทำ  แนวทางการจ่ายค่าตอบแทนการเลิกจ้างให้กับผู้อำนวยการ เจ้าหน้าที่ และลูกจ้างองค์การมหาชน เพื่อให้องค์การมหาชนนำไปใช้จัดทำหรือปรับปรุงระเบียบหรือข้อบังคับที่เกี่ยวข้อง

           เนื่อง จากองค์การมหาชนที่จัดตั้งตามพระราชบัญญัติองค์การมหาชน พ.ศ. 2542 แต่ละหน่วยงานได้กำหนดระเบียบเกี่ยวกับการจ่ายค่าชดเชยให้กับผู้อำนวยการ  เจ้าหน้าที่และลูกจ้างขององค์การมหาชนในกรณีต่าง ๆ  ขึ้นบังคับใช้แตกต่างกัน และอาจขัดหรือแย้งกับความเห็นของคณะกรรมการกฤษฎีกาที่ได้วินิจฉัยเกี่ยวกับ การจ่ายค่าชดเชยให้กับผู้อำนวยการขององค์การมหาชนไว้ สำนักงาน ก.พ.ร. จึงจัดทำแนวทางการจ่ายค่าชดเชยให้กับผู้อำนวยการ เจ้าหน้าที่ และลูกจ้างองค์การมหาชนขึ้น และนำเสนอที่ประชุม ก.พ.ร. และคณะรัฐมนตรีตามลำดับ เพื่อให้องค์การมหาชนทราบและถือเป็นแนวปฏิบัติต่อไป  ซึ่งคณะรัฐมนตรีในการประชุมเมื่อวันที่ 24 กรกฎาคม 2555 ได้มีมติเห็นชอบกับแนวทางการจ่ายค่าชดเชยให้กับผู้อำนวยการ เจ้าหน้าที่ และลูกจ้างองค์การมหาชน ตามที่สำนักงาน ก.พ.ร. โดยดำเนินการตามความเห็นของสำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา  และรับความเห็นของหน่วยงานที่เกี่ยวข้องไปพิจารณาดำเนินการด้วย สำนักงาน ก.พ.ร. จึงได้นำเรื่องดังกล่าวเสนอต่อ อ.ก.พ.ร. เฉพาะกิจเกี่ยวกับการส่งเสริมและพัฒนาองค์การมหาชนและองค์กรรูปแบบอื่นใน กำกับของราชการฝ่ายบริหารที่มิใช่ส่วนราชการพิจารณา   และได้ปรับปรุงแนวทางดังกล่าวตามความเห็นของสำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกาแล้ว รวมทั้งแจ้งเวียนให้องค์การมหาชนทั้ง 37 แห่งทราบเพื่อนำไปจัดทำหรือปรับปรุงระเบียบหรือข้อบังคับที่เกี่ยวข้อง  ให้เป็นไปตามแนวทางการจ่ายค่าตอบแทนการเลิกจ้างให้กับผู้อำนวยการ เจ้าหน้าที่ และลูกจ้างองค์การมหาชน ที่จัดทำขึ้น

           สำหรับรายละเอียดของ แนวทางการจ่ายค่าตอบแทนการเลิกจ้างให้กับผู้อำนวยการ เจ้าหน้าที่ และลูกจ้างองค์การมหาชน มีดังนี้

หลักการ

           1. องค์การมหาชนเป็นหน่วยงานของรัฐที่จัดตั้งขึ้นโดยพระราชกฤษฎีกาที่ออกตาม ความในพระราชบัญญัติองค์การมหาชน พ.ศ. 2542 ซึ่งมาตรา 5 กำหนดว่าเป็นหน่วยงานที่มิได้มีวัตถุประสงค์ในการแสวงหากำไรเป็นหลัก 

           2. ข้อ  (3) กฎกระทรวงแรงงาน พ.ศ. 2541 ออกตามความในพระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน พ.ศ. 2541 กำหนดมิให้ใช้ข้อบังคับ หมวด 11 ค่าชดเชย ตั้งแต่มาตรา 118 ถึงมาตรา 122 บังคับแก่นายจ้างซึ่งจ้างลูกจ้างทำงาน ที่มิได้แสวงหากำไรทางเศรษฐกิจ ดังนั้น ภายใต้บทบัญญัติแห่งกฎหมายคุ้มครองแรงงาน  องค์การมหาชนซึ่งเป็นหน่วยงานของรัฐที่ไม่มีวัตถุประสงค์เพื่อแสวงหากำไร เป็นหลัก ไม่จำเป็นต้องจ่ายค่าชดเชยตามมาตรา 118 ให้กับผู้อำนวยการ เจ้าหน้าที่ และลูกจ้างขององค์การมหาชน

           3. มาตรา  38 แห่งพระราชบัญญัติองค์การมหาชน พ.ศ. 2542 บัญญัติให้กิจการขององค์การมหาชนไม่อยู่ภายใต้บังคับแห่งกฎหมายว่าด้วยการ คุ้มครองแรงงาน กฎหมายว่าด้วยแรงงานสัมพันธ์ กฎหมายว่าด้วยการประกันสังคม  และกฎหมายว่าด้วยเงินทดแทน  ทั้งนี้ ผู้อำนวยการ เจ้าหน้าที่ และลูกจ้างขององค์การมหาชน ต้องได้รับประโยชน์ตอบแทนไม่น้อยกว่าที่กำหนดไว้ในกฎหมายว่าด้วยการคุ้มครอง แรงงาน กฎหมายว่าด้วยการประกันสังคม และกฎหมายว่าด้วยเงินทดแทน 

           4. เพื่อให้ผู้อำนวยการ เจ้าหน้าที่และลูกจ้างขององค์การมหาชนได้รับสิทธิประโยชน์ไม่น้อยกว่า ลูกจ้างทั่วไปตามกฎหมายว่าด้วยคุ้มครองแรงงานซึ่งเป็นกฎหมายที่กำหนดมาตรฐาน ขั้นต่ำในการจ้างงาน  คณะกรรมการองค์การมหาชนสามารถใช้อำนาจตามพระราชบัญญัติองค์การมหาชน ในการกำหนดค่าตอบแทนการเลิกจ้างได้ตามกรณี

           สำนัก งาน ก.พ.ร. จึงจัดทำแนวทางการจ่ายค่าตอบแทนการเลิกจ้างให้กับผู้อำนวยการ เจ้าหน้าที่ และลูกจ้าง เพื่อให้เกิดความชัดเจนในทางปฏิบัติสำหรับองค์การมหาชน  เพื่อให้เป็นไปตามหลักการขององค์การมหาชน และสอดคล้องกับข้อกฎหมาย หรือมติคณะรัฐมนตรีที่เกี่ยวข้อง

คำนิยาม

           ผู้อำนวยการ หมายความว่า ผู้อำนวยการ หรือผู้บริหารสูงสุดซึ่งเรียกชื่ออย่างอื่นขององค์การมหาชน 

           เจ้าหน้าที่ หรือลูกจ้าง หมายความว่า บุคคลที่ปฏิบัติงานขององค์การมหาชนซึ่งได้รับเงินเดือนหรือค่าจ้างจากงบ ประมาณขององค์การมหาชนจากหมวดค่าใช้จ่ายบุคลากร  และมีลักษณะการจ้างตามที่กำหนดไว้ในคำสั่งจ้าง สัญญาจ้าง หรือข้อตกลงการจ้าง 

           ทั้ง นี้ จะไม่นับรวมถึงลูกจ้างโครงการที่ปฏิบัติงานให้องค์การมหาชนเป็นการชั่วคราว และปฏิบัติงานที่มีกำหนดระยะเวลาเริ่มต้นและสิ้นสุดที่แน่นอน  หรืองานอันมีลักษณะเป็นครั้งคราวที่มีกำหนดการสิ้นสุดหรือความสำเร็จของงาน หรือในลักษณะการจ้างงานในโครงการเฉพาะ โดยองค์การมหาชนและลูกจ้างโครงการได้ทำสัญญาเป็นหนังสือไว้ตั้งแต่เมื่อ เริ่มจ้าง  ซึ่งโดยปกติทั่วไปงานจะสิ้นสุดภายในระยะเวลาไม่เกิน 2 ปี โดยเป็นการจ้างจากงบประมาณหมวดอื่นซึ่งมิใช่หมวดค่าใช้จ่ายบุคลากร

แนวปฏิบัติ

1. การจ่ายค่าตอบแทนการเลิกจ้างกรณีเลิกจ้างผู้อำนวยการ 

           องค์การมหาชนพึงจ่ายค่าตอบแทนการเลิกจ้างกรณีเลิกจ้างก่อนครบอายุสัญญาจ้างให้แก่ผู้อำนวยการตามที่ระบุในสัญญาจ้าง

           การ เลิกจ้างผู้อำนวยการ หมายความว่า การกระทำใดที่องค์การมหาชนไม่ให้ผู้อำนวยการทำงานต่อไปและไม่จ่ายค่าจ้างให้ ด้วยเหตุที่องค์การมหาชนถูกยุบเลิกหรือไม่สามารถดำเนินกิจการต่อไปได้ หรือโดยเหตุอื่นที่กำหนดไว้ในข้อบังคับขององค์การมหาชนนั้น ๆ  ซึ่งองค์การมหาชนจ่ายค่าตอบแทนการเลิกจ้างกรณีเลิกจ้างก่อนครบอายุสัญญาจ้าง ให้แก่ผู้อำนวยการตามที่ระบุในสัญญา

           โดย คณะกรรมการองค์การมหาชนควรดำเนินการเกี่ยวกับการจ่ายค่าตอบแทนการเลิกจ้าง กรณีเลิกจ้างก่อนครบอายุสัญญาจ้างให้กับผู้อำนวยการ ดังนี้

           1) ระบุเรื่องค่าตอบแทนการเลิกจ้างกรณีเลิกจ้างก่อนครบอายุสัญญาจ้างผู้อำนวย การในสัญญาจ้างให้ชัดเจนเมื่อเริ่มจ้าง ซึ่งผู้อำนวยการและองค์การมหาชนรับทราบข้อกำหนดหรือเงื่อนไขการจ้างร่วมกัน  โดยสัญญาจ้างอย่างน้อยควรระบุเงื่อนไขการพ้นจากตำแหน่ง เงื่อนไขการเลิกสัญญาจ้าง การประเมินผลการทำงาน  การจ่ายค่าตอบแทนการเลิกจ้างกรณีเลิกจ้างก่อนครบอายุสัญญาจ้าง อัตราเงินเดือน และประโยชน์ตอบแทนอื่น 

           2) สำหรับอัตราการจ่ายค่าตอบแทนการเลิกจ้างกรณีเลิกจ้างก่อนครบอายุสัญญาจ้าง นั้น ควรเทียบเคียงกับอัตราตามที่กำหนดในกฎหมายแรงงาน  ซึ่งเป็นกฎหมายที่กำหนดมาตรฐานขั้นต่ำในการจ้างงาน  โดยไม่ต้องนำไปพิจารณารวมกับกรอบค่าใช้จ่ายด้านบุคลากรขององค์การมหาชนซึ่ง กำหนดไว้ไม่เกินร้อยละ 30 ของเงินอุดหนุนประจำปี


กรณีเลิกจ้างผู้อำนวยการที่ไม่ต้องจ่ายค่าตอบแทนการเลิกจ้างกรณีเลิกจ้างก่อนครบอายุสัญญาจ้าง

           องค์การ มหาชนไม่ต้องจ่ายค่าตอบแทนการเลิกจ้างกรณีเลิกจ้างก่อนครบอายุสัญญาจ้างให้ ผู้อำนวยการเนื่องจากไม่ผ่านการประเมินผลการทำงาน หรือบกพร่องต่อหน้าที่  หรือมีความประพฤติเสื่อมเสีย หรือหย่อนความสามารถ หรือขาดคุณสมบัติหรือมีลักษณะต้องห้ามสำหรับการเป็นผู้อำนวยการตามพระราช บัญญัติองค์การมหาชนหรือกฎหมายจัดตั้งองค์การมหาชน  หรือการเลิกจ้างตามเงื่อนไขที่กำหนดไว้ในสัญญาจ้าง หรือกรณีหนึ่งกรณีใดดังต่อไปนี้

           (1) ทุจริตต่อหน้าที่หรือกระทำความผิดอาญาโดยเจตนาแก่องค์การมหาชน

           (2) จงใจทำให้องค์การมหาชนได้รับความเสียหาย

           (3) ประมาทเลินเล่อเป็นเหตุให้องค์การมหาชนได้รับความเสียหายอย่างร้ายแรง

           (4) ฝ่าฝืนระเบียบ ข้อบังคับเกี่ยวกับการทำงาน หรือคำสั่งของคณะกรรมการหรือองค์การมหาชนอันชอบด้วยกฎหมายและเป็นธรรม และคณะกรรมการหรือองค์การมหาชนได้ตักเตือนเป็นหนังสือแล้ว  เว้นแต่กรณีที่ร้ายแรง  คณะกรรมการหรือองค์การมหาชนไม่จำเป็นต้องตักเตือน
                 หนังสือเตือนให้มีผลบังคับได้ไม่เกินหนึ่งปีนับแต่วันที่ผู้อำนวยการได้กระทำผิด

           (5) ละทิ้งหน้าที่เป็นเวลาสามวันทำงานติดต่อกันไม่ว่าจะมีวันหยุดคั่นหรือไม่ก็ตามโดยไม่มีเหตุอันสมควร

           (6) ได้รับโทษจำคุกตามคำพิพากษาถึงที่สุดให้จำคุก

           ในกรณี  (6) ถ้าเป็นความผิดที่ได้กระทำโดยประมาทหรือความผิดลหุโทษ ต้องเป็นกรณีที่เป็นเหตุให้องค์การมหาชนได้รับความเสียหาย


2. การจ่ายค่าตอบแทนการเลิกจ้างกรณีสิ้นสุดสัญญาจ้างของผู้อำนวยการ

           องค์การมหาชนไม่จำเป็นต้องจ่ายค่าตอบแทนการเลิกจ้างกรณีสิ้นสุดสัญญาจ้างให้ผู้อำนวยการ 

           โดยคณะกรรมการองค์การมหาชนควรดำเนินการเกี่ยวกับค่าตอบแทนการเลิกจ้างกรณีสิ้นสุดสัญญาจ้าง ดังนี้

           1) ระบุเรื่องการไม่จ่ายค่าตอบแทนการเลิกจ้างกรณีสิ้นสุดสัญญาจ้างให้ชัดเจนไว้ ในสัญญาจ้าง ซึ่งผู้อำนวยการและองค์การมหาชนรับทราบข้อกำหนดหรือเงื่อนไขการจ้างร่วมกัน 

           2) การจ่ายค่าตอบแทนการเลิกจ้างกรณีสิ้นสุดสัญญาจ้างให้กับผู้อำนวยการโดยอาศัย อำนาจตามมาตรา  34 แห่งพระราชบัญญัติองค์การมหาชน พ.ศ. 2542 กระทำมิได้ เนื่องจากคณะรัฐมนตรียังไม่ได้ให้ความเห็นชอบหลักเกณฑ์การจ่ายค่าตอบแทนการ เลิกจ้างตามเงื่อนไขของมาตราดังกล่าว

           ใน กรณีที่องค์การมหาชนใดมีข้อบังคับหรือกำหนดระเบียบไว้แตกต่างไปจากหลักเกณฑ์ นี้ ให้ดำเนินการแก้ไข เปลี่ยนแปลงให้เนไปตามหลักเกณฑ์นี้โดยเร็ว


3. การจ่ายค่าตอบแทนการเลิกจ้างกรณีเลิกจ้างเจ้าหน้าที่หรือลูกจ้าง

           องค์การ มหาชนพึงจ่ายค่าตอบแทนการเลิกจ้างก่อนครบกำหนดอายุสัญญาจ้างให้แก่เจ้า หน้าที่หรือลูกจ้างตามที่ระบุในสัญญาจ้าง หรือระเบียบหรือข้อบังคับเกี่ยวกับการจ่ายค่าตอบแทนการเลิกจ้างกรณีเลิกจ้าง ก่อนครบอายุสัญญาจ้าง  โดยไม่มีความผิด

           การ เลิกจ้างเจ้าหน้าที่หรือลูกจ้าง หมายความว่า การกระทำใดที่องค์การมหาชนไม่ให้เจ้าหน้าที่หรือลูกจ้างทำงานต่อไปและไม่ จ่ายค่าจ้างให้  ด้วยเหตุที่องค์การมหาชนถูกยุบเลิกและไม่สามารถดำเนินกิจการต่อไปได้ การยุบเลิกตำแหน่ง หรือโดยเหตุอื่นที่กำหนดไว้ในข้อบังคับขององค์การมหาชนนั้น ๆ 

           โดยคณะกรรมการองค์การมหาชนควรดำเนินการเกี่ยวกับการจ่ายค่าตอบแทนการเลิกจ้างกรณีเลิกจ้างก่อนครบอายุสัญญาจ้าง ดังนี้

           1) กำหนดเรื่องค่าตอบแทนการเลิกจ้างกรณีเลิกจ้างก่อนครบอายุสัญญาจ้าง

             ให้ ระบุเรื่องค่าตอบแทนการเลิกจ้างกรณีเลิกจ้างก่อนครบอายุสัญญาจ้างในสัญญา จ้างเจ้าหน้าที่หรือลูกจ้างให้ชัดเจนเมื่อเริ่มจ้าง  โดยเจ้าหน้าที่หรือลูกจ้างและองค์การมหาชนรับทราบข้อกำหนด หรือเงื่อนไขการจ้างร่วมกันถึงเงื่อนไขการจ่ายค่าตอบแทนการเลิกจ้าง  อนึ่ง สัญญาจ้างอย่างน้อยควรระบุเงื่อนไขการพ้นจากตำแหน่ง เงื่อนไขการเลิกสัญญาจ้าง  การประเมินผลการทำงาน และการจ่ายค่าตอบแทนการเลิกจ้างกรณีเลิกจ้างก่อนครบอายุสัญญาจ้าง

           2) คณะกรรมการองค์การมหาชนกำหนดระเบียบหรือข้อบังคับเกี่ยวกับการจ่ายค่าตอบแทน การเลิกจ้างกรณีเลิกจ้างก่อนครบอายุสัญญาจ้าง โดยอาศัยอำนาจตามมาตรา 24 แห่งพระราชบัญญัติองค์การมหาชน พ.ศ. 2552 เพื่อรับรองการจ่ายค่าตอบแทนการเลิกจ้างกรณีเลิกจ้างก่อนครบอายุสัญญาจ้าง ตามสัญญาจ้างข้างต้น

           3) สำหรับอัตราการจ่ายค่าตอบแทนการเลิกจ้างก่อนครบอายุสัญญาจ้างนั้น องค์การมหาชนควรเทียบเคียงกับอัตราตามที่กำหนด ในกฎหมายแรงงาน  ซึ่งเป็นกฎหมายที่กำหนดมาตรฐานขั้นต่ำในการจ้างงาน  โดยไม่ต้องนำไปพิจารณารวมกับกรอบค่าใช้จ่ายด้านบุคลากรขององค์การมหาชนซึ่ง กำหนดไว้ไม่เกินร้อยละ 30 ของเงินอุดหนุนประจำปี


กรณีเลิกจ้างเจ้าหน้าที่หรือลูกจ้างที่ไม่ต้องจ่ายค่าตอบแทนการเลิกจ้างกรณีเลิกจ้างก่อนครบอายุสัญญาจ้าง

           องค์การ มหาชนไม่ต้องจ่ายค่าตอบแทนการเลิกจ้างกรณีเลิกจ้างก่อนครบอายุสัญญาจ้าง ให้แก่เจ้าหน้าที่หรือลูกจ้างเนื่องจากไม่ผ่านการประเมินผลการทำงาน  หรือบกพร่องต่อหน้าที่  หรือมีความประพฤติเสื่อมเสีย หรือหย่อนความสามารถ หรือขาดคุณสมบัติหรือมีลักษณะต้องห้ามสำหรับการเป็นเจ้าหน้าที่หรือลูกจ้าง ตามพระราชบัญญัติองค์การมหาชน  หรือกฎหมายจัดตั้งองค์การมหาชน หรือการเลิกจ้างตามเงื่อนไขที่กำหนดไว้ในสัญญาจ้าง หรือกรณีหนึ่งกรณีใดดังต่อไปนี้

           (1) ทุจริตต่อหน้าที่หรือกระทำความผิดอาญาโดยเจตนาแก่องค์การมหาชน

           (2) จงใจทำให้องค์การมหาชนได้รับความเสียหาย

           (3) ประมาทเลินเล่อเป็นเหตุให้องค์การมหาชนได้รับความเสียหายร้ายแรง

           (4) ฝ่าฝืนระเบียบ ข้อบังคับเกี่ยวกับการทำงาน หรือคำสั่งของคณะกรรมการหรือองค์การมหาชนอันชอบด้วยกฎหมายและเป็นธรรม และคณะกรรมการหรือองค์การมหาชนได้ตักเตือนเป็นหนังสือแล้ว  เว้นแต่กรณีร้ายแรง คณะกรรมการหรือองค์การมหาชนไม่จำเป็นต้องตักเตือน
                 หนังสือเตือนให้มีผลบังคับได้ไม่เกินหนึ่งปีนับแต่วันที่เจ้าหน้าที่หรือลูกจ้างได้กระทำผิด

           (5) ละทิ้งหน้าที่เป็นเวลาสามวันทำงานติดต่อกันไม่ว่าจะมีวันหยุดคั่นหรือไม่ก็ตามโดยไม่มีเหตุอันสมควร

           (6) ได้รับโทษจำคุกตามคำพิพากษาถึงที่สุดให้จำคุก

           ในกรณี  (6) ถ้าเป็นความผิดที่ได้กระทำโดยประมาทหรือความผิดลหุโทษ ต้องเป็นกรณีที่เป็นเหตุให้องค์การมหาชนได้รับความเสียหาย

 
วสุนธรา (สลธ.) / จัดทำ
อโนมา (กลุ่มพัฒนาองค์การมหาชนฯ) / ข้อมูล

 

 

---